محموله‌های بین‌المللی، به ویژه در بخش دریایی، عمدتا بر اساس حمل و نقل کانتینری انجام می‌شود. این کانتینرها در اندازه‌های استاندارد ساخته می‌شوند و می‌توان آنها را به طور موثر در مسافت‌های طولانی بدون باز شدن کالا، با وسیله حمل و نقل جابه جا کرد. کانتینرهای استاندارد صنعت حمل و نقل را متحول کرده‌اند و امکان حمل کالا از طریق راه‌آهن، جاده و کشتی را به راحتی فراهم می‌کند، زیرا کانتینرها می‌توانند به راحتی در اشکال مختلف حمل و نقل قرار گیرند. استانداردسازی کانتینرها به افزایش کارایی و صرفه‌جویی در حمل و نقل کمک کرده است. بر روی همه کانتینرها کدهایی درج شده است که این کدها در سر تا سر دنیا مفهوم یکسانی دارند و به کمک این کدها احتمال ارسال اشتباه بار تقریبا به صفر می‌رسد.
تاریخچه حمل و نقل کانتینری
حمل و نقل کانتینری، پنجاهمین سالگرد خود را در سال 2006 جشن گرفت. از همان ابتدا، استفاده از این روش حمل و نقل برای کالاها به طور پیوسته رشد کرد و تنها در پنج دهه، کشتی‌های کانتینری حدود 60 درصد از ارزش کالاهای ارسال شده از طریق دریا را حمل می‌کردند.
ایده استفاده از حمل و نقل کانتینری کاملا جدید نبوده است. جعبه‌هایی شبیه به کانتینرهای مدرن در اوایل سال 1792 برای حمل و نقل ترکیبی از طریق راه‌آهن و اسب در انگلستان استفاده می‌شد. ایالات متحده آمریکا، در طول جنگ جهانی دوم از کانتینرهای کوچک با اندازه استاندارد برای تخلیه و توزیع سریع و کارآمد تجهیزات استفاده می‌کرد.
در سال 1955، مالکوم پی مک‌لین، کارآفرین حمل و نقل از کارولینای شمالی، ایالات متحده آمریکا،کشتی بخار را با این ایده که تمام تریلرهای کامیون را با محموله‌هایشان در داخل آن حمل کند، خریداری کرد. وی به این نتیجه رسید که داشتن یک کانتینر استاندارد که بتوان آن را روی یک کشتی بدون نیاز به تخلیه و بارگیری مجدد کالا در داخل کشتی، بسیار سریع‌تر و ساده‌تر است.
کانتینرها می‌توانند به طور یکپارچه بین کشتی ها، کامیون ها و قطارها جابجا شوند. این امر کل فرآیند لجستیکی را ساده می‌کند و در نهایت، اجرای این ایده منجر به انقلابی در حمل و نقل کالا و تجارت بین المللی طی 50 سال آینده می‌شود.
این شیوه حمل و نقل توسعه یافته مزایای زیادی برای تجارت بین‌المللی از نظر کاهش هزینه‌های حمل و نقل، آسیب به کالاها و سرقت به همراه دارد. حدود 90 درصد از محموله‌های تجاری در جهان توسط کشتی ها جا‌به‌جا می‌شوند. لذا، کانتینرها بهترین وسیله برای گنجاندن حجم وسیعی از کالاها و انتقال آنها به سراسر جهان هستند.
کانتینر چیست؟
کانتینر یک جعبه فلزی مُهر و موم شده است. کانتینرها از مقاومت بالایی برخوردار هستند تا توانایی نگهداری و حمل محموله‌ها در ابعاد و حجم‌های مختلف را داشته باشند. انواع کانتینرها با هدف استفاده مجدد ساخته می‌شوند، به راحتی بارگیری یا تخلیه می‌شوند و به طور ویژه برای سهولت در حمل کالا بدون بارگیری مجدد میانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کانتینرها یکی از واحدهای رایج در حمل و نقل ترکیب (حمل و نقل چند وجهی) هستند، که برای انتقال از یک روش حمل و نقل به روش دیگری بدون تخلیه و بارگیری مجدد استفاده می‌شوند.
حمل و نقل دریایی بین‌المللی، تا حد زیادی از محموله‌های کانتینری استفاده می‌کنند به همین دلیل، عمده‌ترین بخش‌های بین‌المللی بنادر ترمینال‌های اختصاصی ویژه‌ای را برای بارگیری و تخلیه کانتینرها و انتقال آنها در قطار یا کامیون فراهم می‌کنند.
برخی از بنادر به هاب (مرکز فعالیت کانتینرها) تبدیل شده‌اند، یعنی مناطقی با بیشترین غلظت کانتینر در مسیرهای ملی یا بین‌المللی، به ویژه آسیای جنوب شرقی، اروپا و آمریکای شمالی.
واحد شمارش کانتینر
کانتینرها چون برای حمل و نقل بین المللی استفاده می‌شوند، باید یک استانداردی داشته باشند، که به آنها کانتینرهای ایزو گفته می‌شود. ایزو نام سازمان جهانی استاندارد است که استانداردهای سری 9000 را به طور اختصاصی برای کانتینرها تعریف می‌کند.
واحد شمارش کانتینر، واحد معادل بیست پا و مرسوم به TEU (twenty-foot equivalent unit) است، که یک واحد برای صنعت بار می‌باشد که اغلب در پایانه‌های کانتینر و کشتیرانی کاربرد دارد. اساس این واحد بر حجم 20 فوت (معادل 6/1 متر) کانتینر می‌باشد که به راحتی برای حمل و نقل با استفاه از کشتی، هواپیما، قطار و کامیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کانتینر 40 فوت – به معنای واقعی کلمه 2 TEUs – به عنوان واحد معادل چهل فوت (Forty-foot Equivalent Unit) FEU شناخته شد و امروزه بیشترین استفاده را دارد.
کانتینرهای استاندارد صنعت حمل و نقل را متحول کرده‌اند و امکان حمل و نقل کالا از طریق راه آهن، جاده، کشتی و بیانی دیگر حمل چندوجهی را به راحتی فراهم می‌کنند، زیرا کانتینرها می‌توانند به راحتی در اشکال مختلف حمل و نقل قرار گیرند.
انواع کانتینر
ارسال محموله‌های بین المللی، عمدتا بر اساس حمل کانتینری انجام می‌شود. کانتینرها انواع مختلفی دارند که برای اهداف متفاوت طراحی می‌شوند. به طور معمول این کانتینرها در اندازه های استاندارد ساخته می‌شوند و می‌توان آنها را به طور موثر در مسافت‌های طولانی حمل کرد و بدون باز شدن از یک وسیله به سایر وسایل حمل و نقل منتقل کرد. در ذیل به توضیح انواع متداول کانتینرها می‌پردازیم:
کانتینر عمومی (General purpose containers)
کانتینرهای عمومی از متداول‌ترین کانتینرها هستند که از استانداردهای بالایی برخوردار بوده و در اندازه‌های 10 فوت، 20 فوت و 40 فوت ارائه می‌شوند، این کانتینرها تحت عنوان کانتینر کالای خشک نیز شناخته شده‌اند. که برای بارگیری انواع محموله‌های معمولی و خشک استفاده می‌شوند.
کانتینر تاشو یا تخت (Flat rack containers)
این کانتینرها، دارای کناره‌های جمع شونده هستند. دیوارهای انتهایی این مدل کانتینر به اندازه کافی مستحکم هستند و امکان ایمن سازی محموله را فراهم می‌کنند. که برای حمل کالاهای بزرگ مانند: ماشین آلات سنگین، قایق‌ها، تجهیزات و ماشین‌ها ایده‌آل هستند.
کانتینر پهلو باز (Open side containers)
این نوع کانتینرها، علاوه بر درهای دوتایی معمولی و قابل قفل که در یک انتها قرار دارند، شامل یک جفت درب دو تایی اضافی در ضلع جانبی کانتینر است. که امکان بارگیری گسترده تر مواد را فراهم می‌کند.
کانتینر رو باز (Open top containers)
همانطور که از عنوان پیداست، این کانتینرها بدون سقف هستند و امکان حمل کالاها را با هر ارتفاعی مانند کنده‌ها یا ماشین‌آلات فراهم می‌کنند. در برخی موارد برای پوشاندن سقف این کانتینرها از پارچه های برزنتی استفاده می‌کنند.
کانتینر دو در (Double door containers)
این نوع از کانتینرها که با عنوان کانتینر تونلی نیز شناخته می‌شوند، در دو سمت ابتدایی و انتهایی کانتینر دارای درب برای بارگیری و تخلیه وجود دارد. فضای بیشتری را برای حمل کالاهایی مانند آهن و فولاد در اختیار می‌گذارند و همچنین برای بارگیری و تخلیه سریع کاربرد دارد.
در بارگیری‌هایی که دو نوع کالا را در یک کانتینر وجود دارد، مدل کانتینرها دو درب بهترین گزینه هستند، چرا که به راحتی می‌توان از دو طرف به محموله دسترسی داشت.
کانتینر یخچالی (Iso reefer containers)
برای حمل بارهای حساس به دما و فاسد شدنی مانند گوشت، انواع میوه‌ها، سبزیجات و کالاهای دارویی از کانتینر یخچالی استفاده می‌شود. این کانتینرها از نظر ظاهری مشابه با کانتینرهای عمومی هستند با این تفاوت که دارای واحدهای خنک کننده و گرمایش الکتریکی مخصوص به خود هستند.
کانتینر عایق دار (Insulate container)
کانتینرهای عایق دار که کانتینر ترمال نیز نامیده می‌شوند، مانند کانتینرهای یخچالی، دارای کنترل دمای تنظیم شده است. به عبارت دیگر، مجهز به کمپرسور مکانیکی برای خنک کردن یا گرم کردن هوای داخل کانتینر هستند و مناسب برای حمل و نقل طولانی مدت اقلایم دارویی، اندام‌ها، خون و مواد بیولوژیکی و مواد شیمیایی هستند.
مزایای کانتینر
- صرفه جویی در زمان بارگیری کالا
- ایجاد عایق روی کانتینر برای جلوگیری از ورود آب
- کاهش هزینه‌های بسته‌بندی، تخلیه و بارگیری
- کاهش کنترل‌های مرزی کشور هنگام حمل
- کاهش خسارت ناشی از شکستگی، خراب شدن یا سرقت
- یکپارچه‌سازی کالاها در یک کانتینر
- امکان تحویل کالا از محل تولید به مصرف ممکن (Door to Door)
- افزایش سرعت کار بارگیری و تخلیه
معایب کانتینر
- پس از تخلیه در صورت برگشت کانتینر بدون بار به مبدا هزینه اضافی باید پرداخت شود.
- نیاز به تجهیزات ویژه برای تخلیه بار و بارگیری
- هزینه زیاد در مورد کالاهایی که وزن آنها کمتر از وزن کانتینر است.
